De mens heeft drie grote, paarsgewijs aangelegde speekselklieren:
- de oorspeekselklier of parotis (voor het oor)
- de submandibulaire speekselklier (onder de kaak)
- de sublinguale speekselklier (onder de tong)
Daarnaast bevinden zich vele honderden kleine speekselkliertjes in het slijmvlies van de mond en de keel.
Bij problemen van de speekselklieren kan het gaan om een ontsteking of om een tumor.
Ontsteking van de speekselklier
Een speekselklierontsteking kan zowel worden veroorzaakt door een virus als door een bacterie. Vaak wordt een steentje of een vernauwing van het afvoerkanaal aangetroffen. Symptomen zijn:
- algemeen onwel zijn
- koorts
- pijn
- zwelling
- eventueel lokale roodheid
Het klinisch onderzoek kan worden aangevuld met een echografie, CT-scan of MRI-scan.
Als behandeling kan – afhankelijk van de diagnose – worden gekozen voor:
- medicatie
- het verwijden van het afvoerkanaal
- het verwijderen van een speekselkliersteen via de mond
- een speekselklieroperatie
Tumoren
Tumoren van de speekselklieren bestaan in velerlei soorten en kunnen zowel goedaardig als kwaadaardig zijn. Symptomen zijn opzetting of zwelling in de getroffen speekselklier.
Bij trage groei zonder pijn of andere duidelijke last gaat het meestal om een goedaardige tumor.
Snelle groei, lokale pijn, een gezwel dat hard aanvoelt en vooral verlamming van de aangezichtszenuw (nervus facialis) zijn alarmtekenen die wijzen op een kwaadaardige tumor.
Klinisch onderzoek kan worden aangevuld met een echografie, weefselpunctie, CT-scan of MRI-scan.
De behandeling bestaat er meestal in de tumor operatief te verwijderen. Omdat de aangezichtszenuw een belangrijke relatie heeft met de oorspeekselklier en hij zoveel mogelijk moet worden bewaard (zeker bij goedaardige tumoren), wordt de operatie aan de oorspeekselklier altijd uitgevoerd onder neurostimulatie. Dat moet de kans op beschadiging tot het minimum beperken.
Bij een kwaadaardige tumor moet de operatie eventueel worden aangevuld met radiotherapie.