Bij genderdysforie is naast het uiterlijk ook de stem een belangrijk aspect van de transformatie. Daarbij is stemchirurgie dan ook vaak aangewezen.
Stemverandering bij trans vrouwen: stemverhoging
Cricothyropexie – Isshiki Type IV Thyroplasty
Het doel van deze ingreep is de stembanden meer aan te spannen, zodat de stem hoger wordt. De ingreep gebeurt onder algemene anesthesie.
Vooraan in de hals wordt een kleine insnede gemaakt. Dat gebeurt in een huidplooi, zodat de incisie later zo goed als onzichtbaar wordt. Het schildklierkraakbeen en het ringkraakbeen worden vrij gelegd en vervolgens naar elkaar toegebracht aan de hand van verschillende hechtingen. Daardoor kantelt het schildklierkraakbeen naar voren, zodat de stembanden aangespannen worden.
De slaagkansen van de ingreep zijn groter bij jonge mensen, omdat hun kraakbeen elastischer is en minder verbeend. Deze ingreep wordt vaak al vroeg in het transgenderproces uitgevoerd, om de persoonlijke inleving en de maatschappelijke integratie te verbeteren.
Doorgaans wordt voor de ingreep al gestart met logopedie, die nadien wordt voortgezet. Ook wordt voor en na de ingreep de fundamentele frequentie van de stem gemeten, om het effect van de ingreep te kunnen inschatten en evalueren.
Als de adamsappel te prominent is, wordt hij vaak tijdens dezelfde ingreep en via dezelfde insnede afgevijld of weggesneden
Heeft deze ingreep onvoldoende effect of is het kraakbeen te verbeend om voor voldoende aanspanning te zorgen, dan kan worden gekozen voor Anterior Webbing.
Anterior webbing
Deze procedure moet het trillende deel van de stembanden korter maken, wat een hogere stem oplevert. Anterior webbing wordt vaker gebruikt bij oudere mensen bij wie het kraakbeen minder elastisch is en bij mensen bij wie de cricothyropexie (zie hoger) nog niet het gewenste effect heeft bereikt.
De toegangsweg tot de stembanden loopt via de mond en keel, dus niet via een insnede in de hals. Een laryngoscoop maakt de stembanden zichtbaar. Vervolgens wordt het voorste deel van beide stembanden met de CO2-laser behandeld. Dat gebeurt met behulp van een microscoop. De laserbehandeling doet het voorste deel van de stembanden verlittekenen en vergroeien.
Stemverandering bij trans mannen of stemmutatieproblemen: stemverlaging
Isshiki Type III Thyroplasty
De toonhoogte van de stem wordt vaak al wat lager door de inname van testosteron, dat de spiermassa's in het lichaam en dus ook in de stembanden doet toenemen. Als dat niet het gewenste effect heeft, kan deze ingreep baat bieden.
De ingreep moet de stembanden relaxeren, zodat de stem lager wordt. Hij gebeurt onder algemene verdoving. Het schildklierkraakbeen wordt vrij gelegd en vervolgens wordt er aan elke zijde (links en rechts naast de adamsappel) een reepje kraakbeen van enkele millimeter van de boven- tot de onderkant verwijderd. Daardoor komt het voorste deel van het schildklierkraakbeen met de aanhechting van de stembanden meer naar achteren te liggen, zodat de stembanden ontspannen. Het kraakbeen wordt vervolgens weer aan elkaar gezet met enkele hechtingen.
Doorgaans wordt voor de ingreep al gestart met logopedie, die nadien wordt voortgezet. Ook wordt voor en na de ingreep de fundamentele frequentie van de stem gemeten, om het effect van de ingreep te kunnen inschatten en evalueren.