Wat is obstructief slaapapneusyndroom?
Obstructief slaapapneusyndroom (OSAS) is een slaapgerelateerde ademhalingsstoornis. Tijdens de slaap valt de bovenste luchtweg regelmatig dicht. De ademstilstand doet zich voor onder invloed van de verminderde spierwerking en de zwaartekracht.
Doordat de ademhaling geblokkeerd wordt, ontstaat in het bloed een tekort aan zuurstof. Dat zuurstoftekort zorgt voor prikkels naar de hersenen, zodat de patiënt in een minder diepe slaap terechtkomt of wakker schiet. Het gevolg: de patiënt slaapt minder goed en minder diep en voelt zich overdag vermoeid. Het chronische zuurstoftekort heeft ook een schadelijk effect op het lichaam (figuur: quentin.inube.com).
Gevaren
Het is belangrijk dat OSAS adequaat wordt behandeld. De symptomen – waarvan de vermoeidheid overdag het meest hinderlijke is – beperken de mogelijkheden van de patiënt op het werk en in de sociale relaties en kunnen tot depressie leiden. OSAS kan ook de gezondheid aantasten – met diabetes en hart- en vaatziekten – en de levensverwachting fors verminderen.
Symptomen
De symptomen die OSAS doen vermoeden, worden vooral door de partner opgemerkt:
- snurken
- 's nachts plots wakker schieten
- slaperigheid overdag
Diagnose
OSAS blijft ondergediagnosticeerd. Volgens de literatuur lijden 2 procent van de vrouwen en 4 procent van de mannen aan OSAS, maar vermoedelijk blijft 70 tot 80 procent van de patiënten zonder diagnose. Dat is jammer, vooral omdat de ziekte heel goed te genezen is en de symptomen en negatieve gezondheidseffecten meestal volledig omkeerbaar zijn.
Het vermoeden van OSAS kan worden bevestigd door een slaaponderzoek of polysomnografie (PSG).
Met een PSG kunnen de periodes van apneu en hypopneu worden gemeten.
- Een apneu is een ademstop: minstens 10 seconden lang wordt de luchtstroom met minstens 90 procent beperkt.
- Bij een hypopneu is de luchtstroom minstens 10 seconden lang met minstens 30 procent verminderd, wat gepaard gaat met een zuurstofdesaturatie van meer dan 4 procent.
De AHI-index geeft de ernst van de OSAS aan. Hij wordt berekend door de som te nemen van de apneus en de hypopneus per uur slaap. Op basis van deze waarden wordt de ernst van OSAS ingedeeld.
Op basis van een klassieke tandheelkundige laterale radiografie (zie afbeelding) kan een voorbeschiktheid tot OSAS worden vermoed. Op een laterale cefalometrie kan de breedte van de luchtweg achter het zachte verhemelte en de tong in beeld worden gebracht.
Behandelingen
Een behandeling moet voorkomen dat de luchtweg tijdens de slaap wordt geblokkeerd:
- Ofwel wordt de luchtweg opengehouden door positieve druk aan te brengen (continue positieve drukbeademing of Continuous Positive Airway Pressure, CPAP)
- Ofwel wordt de ruimte voor de luchtweg anatomisch vergroot, door een snurkbeugel of door chirurgie
CPAP
Het CPAP-systeem houdt de luchtweg open tijdens de slaap met behulp van een masker met positieve druk. Dat masker zorgt wel voor ongemak tijdens de slaap, zodat een groot percentage van de patiënten het niet levenslang kan verdragen.
Volume weke delen chirurgisch verminderen
De ruimte voor de luchtweg kan anatomisch worden vergroot door ingrepen die het volume van de weke delen in de luchtweg verminderen, bijvoorbeeld door een Uvulopalatopharyngoplastie (UPPP), een heelkundige ingreep ter hoogte van de keelholte. Het effect van zulke ingrepen is beperkt en wordt gaandeweg kleiner.
MRA-apparaat
Een alternatief is het verplaatsen van de botstructuren die steun geven aan de luchtweg. Dat kan tijdelijk, met behulp van een uitneembaar Mandibulair Repositie Apparaat (MRA-apparaat). Dat apparaat wordt vervaardigd op de afdeling Bijzondere tandheelkunde.
Het MRA-apparaat kan door de patiënt zelf worden ingebracht. Tijdens de slaap houdt het de onderkaak naar voren. Daardoor wordt ook de tong mee naar voren gebracht, zodat er achter de tong meer ruimte vrijkomt. Patiënten blijken het MRA-apparaat gemakkelijker te verdragen dan het CPAP-masker. Het nadeel is dat het alleen de vernauwing achter de tong aanpakt, en niet de vernauwing op andere niveaus.
Osteotomie
Een osteotomie in boven- en onderkaak kan de luchtweg permanent groter maken. Eerst worden boven- en onderkaak losgemaakt van de rest van de aangezichtsschedel. Vervolgens worden de twee benige structuren minstens 1 centimeter naar voren verplaatst. Daar worden ze opnieuw gefixeerd met plaatjes en schroeven.
Door de ingreep worden zowel de huig en de tong als het tongbeen mee naar voren getrokken. Zo ontstaat permanent meer ruimte voor de ademweg.
Figuur: website Lexington Clinic
De resultaten van deze types ingrepen op de luchtweg zijn veelvuldig onderzocht en gepubliceerd. Ze blijken zeer spectaculair. Het is een efficiënte en definitieve behandeling voor een syndroom dat erg invaliderend is en voor een verminderde levensverwachting zorgt.